Çocuklarda Yabancı Dil Eğitimi
Günümüzde çocukların yabancı dil kazanımına en az anadil öğrenimi kadar değer verilmektedir. Özellikle erken çocuklukta dil kazanımına önem verilmesinin birçok nedeni bulunmaktadır:
- Erken çocuklukta yabancı dil kazanımının daha kolay ve kalıcı olması
- Dil öğreniminin bilişsel gelişimi desteklemesi
- Kültürel açıdan da zenginlik kazandırması
- Gelecekte yüksek akademik başarı imkanları
Çocuklarda Yabancı Dil Eğitimine Ne Zaman Başlamalıyız?
“Dil edinme”, bireyin doğal olarak bir dili öğrenmesi ve kazanması sürecidir. Bu süreç, çocukların ana dillerini öğrenirken yaşadıkları süreçle benzerlik gösterir. Dil edinme, bireyin bir dilin yapısını ve kurallarını bilinçsiz bir şekilde, çevresindeki dili duyarak ve kullanarak doğal olarak içselleştirmesini ifade eder. Bu süreç genellikle çocukluk döneminde, ana dilin kazanılmasıyla gerçekleşir.
Yapılan araştırmalar ise çocuklara yeni bir dil öğretmek için 2-7 yaş aralığının önemli ve verimli bir dönem olduğunu desteklemektedir. Bu dönemde çocuklar, “dil edinme” evresinden geçerler, dolayısıyla dili öğrenmek yerine tıpkı anadilleri gibi kazanabilirler. Örneğin, 2 yaşındaki bir çocuk, anadilini konuşmaya başlamadan önce en az iki yıl boyunca o dile maruz kalmış olur. Bu nedenle, çocuklarda yabancı dil öğreniminin de 0-3 yaş aralığında başlatılabileceği ifade edilmektedir. Çocuklar, 0-3 yaş aralığında öğrendiklerini 2 yaş dolaylarında ifade etmeye başlarlar ve bu dönemde öğrendikleri belleklerinde depolanır.
Ebeveynler sıklıkla aynı anda iki dil öğrenmenin çocuklarda gelişimlerinin olumsuz etkileneceğinden ya da kafa karışıklığı yaratabileceğinden endişe ederler. Ancak yapılan araştırmalar, aynı anda birden çok dil öğrenen çocukların öğrenme süreleri kısalırken, öğrenme verimliliklerinin de arttığını göstermektedir. 6-7 yaş itibariyle dil edinimi yerini öğrenme dönemine bırakırken çocukların soyut düşünme, çıkarımda bulunma, fikir üretme gibi becerileri gelişmeye başlamaktadır.
Dolayısıyla, dil öğreniminde dile ne kadar maruz kalındığı, öğrenme kaynaklarının yeterliliği, motivasyon gibi etkenler önemlidir ve öğrenimi şekillendirir. Uzmanlar, en geç 10 yaşına kadar dil öğrenimine başlanmasını önermektedir. Ancak, bu yaş sınırı kesin bir kural olmayıp, bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Her çocuğun dil öğrenme süreci ve hızı farklı olabilir, bu nedenle çocuğun bireysel ihtiyaçları ve yetenekleri göz önünde bulundurularak dil öğrenme planı yapılmalıdır.
Çocuklara Yabancı Dili Nasıl Öğretmeliyiz? Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Tıpkı ana dil ediniminde olduğu gibi süreç doğum öncesinde başlamaktadır. Hamilelik sürecinde, annenin çevresinde aktif olarak yabancı bir dil konuşulması ya da annenin bu dili konuşması durumunda, bebekte dile karşı bir aşinalık başlayabilmektedir. Ancak bu aşinalığın gerçek bir öğrenme deneyimine dönüşebilmesi için doğumdan sonra da çocuğun o dile maruz kalması gerekmektedir.
- Anadil ve yabancı dili aynı anda öğrenmek, yabancı dili öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır:
- Çocukla yabancı dil konuşmak
- Çevredeki nesneleri tanıtmak
- Kartlar gösterip öğretilmek istenen dildeki sözel karşılığını söylemek
- Öğretilmek istenen kelimeyi sık sık tekrar etmek
- Yabancı dilde çocuğun yaşına ve ilgisine uygun şarkılar, ninniler, tekerlemeler söylemek ve masallar anlatmak
- Çocuğu konuşmaya heveslendirmek: basit sorular sormak, rakamları, renkleri, hayvanları, taşıtları, meyve ve sebzeleri öğreterek başlamak
- OPOL (Bir Ebeveyn – Bir Dil) Yöntemi:
Bu yöntemde bir ebeveyn, çocuklarıyla iletişim kurarken yalnızca tek bir dil kullanır, böylece çocukları her iki dili de aynı anda öğrenir.
OPOL yönteminde en önemli unsurlardan biri tutarlılık, yani her ebeveynin bir dile bağlı kalmasıdır. Örneğin anne çocukla yalnızca İngilizce konuşurken, baba çocukla yalnızca Türkçe iletişime geçmelidir. Ancak bu ebeveynlerin sahip olduğu dillere ve o dildeki yetkinlik seviyesine göre planlanmalıdır.
- Yabancı Dile Maruz Kalması İçin Fırsatlar Yaratın:
Yeni bir dil öğrenmek için en etkili yöntem, mümkün olduğunca çok sayıda dil ortamına maruz kalmaktır. İlk 3 yıl içinde evde aktif olarak yabancı bir dil konuşsanız bile, çocuğunuzun yaşı ilerledikçe iletişim ağı genişleyecektir. Okula başladığında ve arkadaş gruplarına katıldığında, eğer bulunduğunuz ortamda çoğunlukla Türkçe konuşuluyorsa çocuğunuzun yabancı dile maruz kalma süresi azalacaktır. Yani, eğer çocuğunuz ağırlıklı olarak sadece sizinle pratik yapıyorsa ve sizinle geçirdiği süre azalıyorsa, öğrendiklerini pekiştirmekte zorluk yaşayabilir.
Bu nedenle, çocuğunuzun yeni bir dil öğreniminde başarılı olabilmesi için çeşitli dil ortamlarına ve iletişim fırsatlarına erişimi olması önemlidir. Dil öğrenimi için okulda veya dışarıda dil kurslarına katılma, yabancı dilde kitaplar okuma, çevrimiçi dil kaynaklarını kullanma gibi farklı kaynaklar sağlamak, online konuşma sınıflarına katılmak, yabancı dilde karaokeler yapmak çocuğunuzun dil öğrenme sürecini destekleyecek ve aynı zamanda bunu eğlenerek yapıyor olmasını sağlayacaktır.
Bu şekilde çocuğunuzun dil becerileri gelişecek ve öğrendiklerini farklı ortamlarda da uygulama fırsatı bulacaktır.
Çocuğunuza, sizin onayınızdan geçmiş içerikleri seçme özgürlüğü tanıyabilirsiniz. Özellikle etkileşimli materyaller, çocukların dil öğrenme sürecini kolaylaştırabilir. Aynı şekilde, puan kazanma ya da bir sonraki seviyeye geçme gibi teşvik edici faktörleri içeren oyunlar da çocuğun dil öğrenimine katkıda bulunabilir. Dolayısıyla bu faktörler, çocuğunuzun dil öğrenme sürecinde hem bir pekiştireç rolü üstlenirken hem de yabancı dil öğrenmeye yönelik ilgisini artırabilir.
- Farklı Ülkelere Seyahat Etmek
Çocuklar henüz dilin evrensel faydalarını anlayabilecek düzeyde değerlendirme yapamadıkları için kendi ülkenizde çoğunluk anadilinizi konuşuyorken çocuğunuza yabancı dilin önemini anlatmanız kolay değildir. Ancak farklı bir ülkeye seyahat ettiklerinde hem yabancı bir dil öğrenme konusunda hevesleri artabiliyorken hem de o ülkenin dilini biliyor olmanın önemini daha kolay anlayabiliyorlar.
Buna bütçe ya da zaman ayıramayanlar ne yapabilir?
Çocuklarda yabancı dili desteklemek için kullanılan dijital içeriklere göz atabilirsiniz. Youtube’da çocukların da dikkatlerini çekebilecek ülke tanıtım videoları bulunmaktadır. Bunları izleyebilir, belgesellere de göz atabilirsiniz.
Stj.Psk. Yaren Yakar
Kaynakça
https://istanbulparentingclass.com/makaleler/cift-dilli-cocuk-yetistirme.html
https://www.ozelturkkoleji.com/
Kara, Ş. (2004). Ana dil edinimi ve erken yaşta yabancı dil öğretimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 295-314.